Fietstocht bij Winterswijk, vrijdag 28 juli 2017
Op zaterdag 29 juli deden we mee aan een tuinevenement van de GGC, het bezoeken van drie tuinen even over de Duitse grens bij Winterswijk en in de buurtschap Kotten in de gemeente Winterswijk. Daaraan voorafgaand hebben we op vrijdag 28 juli een fietstocht ondernomen door het buitengebied van Winterswijk. We logeerden in het bed en breakfast De Roerdinkhof in de buurtschap 't Woold, zuidelijk van Winterswijk vlakbij de Duitse grens.
We vertrokken in de regen uit Almere. Naderhand hoorden we dat het verder die dag en ook de zaterdag in Almere flink is blijven regenen, maar wij hebben het nog getroffen met het weer. Mooi weer hadden we echter niet, het bleef wisselvallig.
We rijden naar het startpunt van een fietsroute die we hadden gedownload. Dat punt lag aan de Kremerweg bij de Winterswijkse buurtschap Henxel. Het landschap belooft meteen al veel: fraaie bomenlanen en voor ons een forse boerderij, nu in gebruik als kampeerboerderij. Het blijkt de voormalige scholtenboerderij Lutje Kössink te zijn. We worden dus meteen al geconfronteerd met een typisch Winterswijks fenomeen. Ook ons bed en breakfast zou blijken te zijn gehuisvest in zo'n scholtenboerderij, de Roerdinkhof in 't Woold.
Uit Wikipedia:
Een scholtenboerderij of scholtenhuis is een van oudsher door de scholte of schulte bewoonde grote boerderij met op de bijbehorende uitgestrekte gronden aan aantal pachtboerderijen. Scholtenboerderijen zijn in de Achterhoek bewaard gebleven, en dan vooral in de gemeenten Aalten en Winterswijk. De boerderijen zijn oorspronkelijk als hallenhuisboerderij in Saksische stijl gebouwd. Ze waren veel groter dan de bijbehorende pachtboerderijen. Het grote woonhuis werd in de negentiende eeuw vaak dwars voor de boerderij gebouwd zodat die het uiterlijk van een herenhuis kreeg. Er kwam dan vaak ook een parkachtige aanleg met slingertuinen in Engelse landschapsstijl omheen. Scholtenboerderijen bleven vaak lang binnen een familie, mede doordat scholten met scholtinnen trouwden. Bij overlijden van de scholte ging de boerderij in zijn geheel over op de oudste zoon, zodat het familiebezit intact bleef. Een scholtengoed bestaat gemiddeld uit een tiental pachthoeven met bouw- en weide- en bosgronden. Scholtenboerderijen zijn tegenwoordig meestal monumenten. Ze hebben vaak een dubbele voordeur in het dwars op de boerderij staande voorhuis. Meestal is in de gevel een steen met tekst aangebracht.
Het landschap dat de scholten hebben achtergelaten wordt getypeerd door kronkelende beken, houtwallen en bossen. Door overheidsingrijpen kwam begin twintigste eeuw ook de ontginning van tot dan toe weinig bruikbare gronden goed op gang. Hierbij ontstonden overal relatief grootschalige landbouwpercelen. Doordat de scholtenboeren traditioneel waren ingesteld, is door hun terughoudendheid het historisch landschap rond Winterswijk en Aalten deels behouden.
Inmiddels is het buitengebied van Winterswijk uitgeroepen tot Nationaal Landschap. Het aldus aangeduide gebied is bijna 22.000 ha groot.
 |
 |
| Het woonhuis van de Roerdinkhof dateert van 1863 | Aan de huiskamer valt af te zien dat dit een scholtenboerderij was |
 |
 |
| Van veldkeien is het erf in een patroon verhard | Deze schuur is de oudste in de omgeving |
Uit Wikipedia:
Het landschap in dit gebied heeft zich kunnen ontwikkelen door de relatieve afzondering van de rest van Nederland, daarvan gescheiden door grote moerassen. Ook was er een sterke oriëntatie op het Duitse Münsterland. Het huidige landschap is halfopen met afwisselend kleine percelen en grote essen met daarnaast bosjes, lanen, houtwallen en af en toe hoogveen. Mede door de essen is het reliëf opvallend. Ook kenmerkend zijn de meanderende beken in smalle dalen. Ten slotte is de bebouwing vervlochten in het landschap: oude boerderijen, gehuchten en grotere nederzettingen.
Onze fietstocht is 41,4 km lang, maar omdat we er nog een lus rond het Zwillbrocker Venn, net over de Duitse grens, aan toevoegden hebben we een grotere afstand afgelegd.
Uit Wikipedia:
Het natuurgebied Zwillbrocker Venn omvat zowel bos als moerasgebied. In het natuurgebied broeden meer dan honderd verschillende vogelsoorten. Het Zwillbrocker Venn herbergt de grootste kokmeeuwenkolonie van Duitsland, met circa 16.000 getelde dieren. Het is tevens de wereldwijd meest noordelijk gelegen broedplaats voor een kolonie van ongeveer veertig flamingo's. Waar de kokmeeuwen het gehele jaar in het gebied aanwezig blijven, trekken de flamingo's in de winter naar de wateren in het zuidwesten van Nederland. Vanwege deze unieke broedvogels staat het gebied onder vogelbescherming. (Wij zien maar 5 of 6 flamingo's en nog wel op flinke afstand.)
Onze route voert ons via door bomen, veelal eiken, omzoomde landwegen, deels onverhard, door een kleinschalig landschap. Verderop wordt het beeld groter van schaal, we fietsen dan door een veenontginningslandschap met enorme percelen. Het Zwillbrocker Venn is een restant van de veenontginning, de plas is door turfwinning ontstaan.
We kruisen de vroegere spoorlijn van de GOLS (Geldersch-Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij) van Winterswijk via Groenlo naar Neede, nu een fietspad. We worden bij nadering van de voormalige overweg gewaarschuwd voor een eventuele ''volgende fietser''.
 |
|
|
Voormalige spoorwegovergang
bij Winterswijk
|
De vroegere spoorlijn van de GOLS van Winterswijk naar Neede is nu fietspad |
Ten westen van Winterswijk strekt zich het natuurgebied het Korenburgerveen uit en wij fietsen er omheen. Het Korenburgerveen is vanaf de 14e eeuw afgegraven. In de oude veenputten vormt zich nieuw hoogveen.
 |
 |
| Landschap bij het Korenburgerveen | Rustende koeien bij het Korenburgerveen |
Via de buurtschap Corle bereiken we het (forse) dorp Winterswijk. Daarna gaat de route via het recreatiegebied 't Hilgelo met grote plas naar de buurtschap Henxel en terug naar het beginpunt.
We melden ons bij ons bed en breakfast. De Roerdinkhof is een scholtenboerderij met een eeuwenoude geschiedenis. Het huidige woonhuis, dwars op de (voormalige) stal gebouwd, dateert van 1863. Het is een complex van gebouwen, waaronder de oudste schuur van de streek met een gebint van boomstammen. We logeren in de ''gouden kamer'', met uitzicht over een weiland met grazende koeien.
's Avonds gaan we eten in Winterswijk. Een wandeling door het dorp geeft ons een beeld van de rijke plaatselijke geschiedenis. We zien het naar verhouding enorme station (Winterswijk was ooit een knooppunt van spoorlijnen), de voormalige synagoge met bijbehorende woning, het oorlogsmonument en zelfs een monument ter herinnering aan de neutrale status van Nederland in 1914-1918. Veel winkeliers hebben de pui van hun winkel voorzien van Mondriaankleuren, want Mondriaan heeft hier gewoond en er is een Mondriaanmuseum.
 |
 |
|
Het immense station van Winterswijk,
de trein naar Arnhem staat gereed
|
De synagoge (1889) met woning van de voorzanger |
Terug in de Roerdinkhof kunnen we nog het staartje meemaken van het optreden van de lokale troubadour. We gaan vroeg naar bed, een ouderwets ledikant. De volgende ochtend weer vroeg op voor een stevig ontbijt met lokale producten. En vervolgens naar onze afspraak met de GGC, net over de Duitse grens.