donderdag 17 februari naar Theresienstadt
Vandaag is het een vrije dag. Omdat we Praag al goed kennen, besluiten we om naar Theresienstadt te gaan, het huidige Terezin.
We nemen de trein naar Litomerice, het dichtst bij Terezin gelegen station. Er blijken twee routes te zijn die naar Litomerice leiden (elk naar een ander station) en we nemen de eerste trein. Die brengt ons tot Lovosice, waar we op een railbus overstappen. We komen aan op het stationnetje Litomerice Horni. Er is geen aansluitende bus, maar even verderop staat een eenzame taxi. De chauffeur brengt ons naar het centrale plein van Theresienstadt.
De railbus van Lovosice naar Litomerice Horni
Theresienstadt blijkt een spookstad, die deels bestaat uit een 18de eeuwse vesting- en garnizoensstad (het Grote Fort) en – aan de andere kant van de rivier de Eger – uit een vestingwerk (het Kleine Fort). Het Grote Fort is gebouwd in een gridpatroon, met voormalige kazernes en exercitieterreinen als de gebouwde en ongebouwde elementen binnen dat grid. Die kazernes zijn in de Tweede Wereldoorlog gebruikt voor de tijdelijke huisvesting van joden. Op die manier werd de stad tot één groot concentratiekamp. Van hieruit vond transport plaats naar de vernietigingskampen. De stad kende in die periode een bloeiend cultureel leven, want het leven moest er zo normaal mogelijk verlopen. Dus was er onderwijs en waren er concerten en revues.
Een voormalig legermagazijn in Theresienstadt
Uit Nederland afkomstige joden kwamen terecht in de Hamburgerkaserne, gelegen tegenover de halte waar de treinen aankwamen en vertrokken. De rails liggen er nog. De Hamburgerkaserne blijkt te zijn voorzien van een plaquette met ook een tekst in het Nederlands. Deze plaquette is door de Nederlandse regering pas in 1988 aangebracht en toen is blijkbaar ook het gebouw van een kwastje verf voorzien. Het enorme gebouw staat leeg.
Een voormalige kazerne waar weer een functie in zit, is de Magdeburgerkaserne. Hier is een museum in ondergebracht, gewijd aan het culturele leven tijdens de oorlog. Op de zolder is te zien hoe joodse vrouwen er werden gehuisvest, er staan houten stapelbedden, er hangen kleren en er zijn andere getuigenissen uit die periode: koffers, toiletartikelen, een spiegeltje.
De voormalige Hamburgerkaserne met de spoorlijn
We wandelen naar het voormalig crematorium, even buiten de stad. Het gebouw en de omgeving zijn zo luguber, dat we weer snel weg willen, maar dat lukt niet omdat de bewaker ons van alles wil uitleggen. Van elke gangbare taal kent hij wel een paar woorden die hij tot een geheel eigen taal mengt, waar we amper iets van verstaan.
Het Kleine Fort bestaat uit een enorm vestingwerk. Tijdens de oorlog was het een strafkamp voor politieke gevangenen en voor joden die in het Grote Fort waren ondergebracht en die een vergrijp hadden gepleegd, bijvoorbeeld het illegaal maken van tekeningen van situaties in het kamp. Ook na de oorlog was het nog een strafkamp, nu voor Duitsers.
Slaapzaal voor gevangenen in het Kleine Fort
We nemen de bus naar het station Litomerice Mesto. Hier vandaan vertrekt een trein naar Praag, met een overstap in Vsetaty. Zodoende hebben we vandaag beide treinroutes tussen Praag en Litomerice bereden.
We eten in een authentiek Praags restaurant (deels rookvrij) en drinken er een Gambrinus bij, naar men zegt het beste Tsjechische bier.
Naar woensdag 16 februari Naar vrijdag 18 en zaterdag 19 februari